Kronik Orta Kulak Enfeksiyonu

Kronik orta kulak enfeksiyonu sık görülen ve sıklıkla işitme kaybına neden olan bir hastalıktır. Kulak zarı deliktir; devamlı ya da aralıklı kulak akıntısı vardır (Şekil 1). Bazen orta kulaktaki kemikçiklerde erimeye neden olabilir. Böyle bir durumda işitme kaybı daha da çok olur.
Ani başlayan, erken dönemdeki orta kulak iltihapları (akut otit) hastayı hırpalayan, gürültülü bir hastalık olmasına rağmen iyi gidişli bir hastalıktır. Genellikle sorunsuz iyileşir. Hatta bazen tedavisiz bile iyileşebilir. Ancak bazı hastalarda böyle olmaz; tedavi edilmezse, ya da uygun tedavi edilmezse, hatta bazen en iyi tedaviye rağmen iyileşmeyerek haftalarca, aylarca hatta yıllarca sürebilir. Üç aydan daha uzun sürmüşse artık müzminleşmiş, kronikleşmiştir. Diğer bir deyişle, her kronik orta kulak enfeksiyonu başlangıcında bir akut orta kulak enfeksiyonudur. Kronik orta kulak enfeksiyonunun tedavisi kolay değildir. İlaç tedavileri, cerrahi tedaviler gerekebilmektedir.

Şekil 1. Müzmin orta kulak enfeksiyonu olan iki kulak. Soldaki resimde sümük kıvamında irinli bir akıntı kulak zarındaki delikten dışarı akıyor. Sağdaki şekilde akıntının kesildiği bir evrede kulak zarında delik görülüyor (akıntının kabuk halinde kurumuş hali kahverengi kabuklar halinde görülüyor).

Akut orta kulak enfeksiyonunda kulak zarı delinirse ameliyatsız kapanma ihtimali vardır. Kulak zarındaki delik kapanmazsa ve kulak akıntısı devam ederse zaten kronikleşmiş ve kronik orta kulak enfeksiyonu haline gelmiş demektir. Diğer bir deyişle kronik orta kulak enfeksiyonunda kulak zarında her zaman delik vardır; bazı hastalarda ise ayrıca orta kulak kemikçiklerinde (çekiç, örs, üzengi) erime vardır. Kronik orta kulak enfeksiyonunda kulak zarındaki delik (her zaman vardır) ve kemikçiklerdeki erime (bazı hastalarda vardır) kendiliğinden ya da ilaç tedavisiyle iyileşmez; tedavi için ameliyat gerekir.

Kronik orta kulak enfeksiyonu (kronik otit) orta kulakta kireçlenmeye (timpanoskleroz) neden olursa kulak zarı ve/veya kemikçikler sertleşir ve iyi hareket edemez hale gelir. Bu durumda da işitme kaybı artar. Tedavisi cerrahidir, ancak her zaman yüz güldürücü sonuç alınamayabilir.

Bazen kronik orta kulak enfeksiyonu istenmeyen durumlara neden olabilir. Komplikasyon denilen bu gibi durumlar bazen çok ciddi olmayabilir (iltihabın kulak etrafına veya boyuna yayılması gibi), bazen can sıkıcıdır ancak hayatı tehdit etmez (iç kulak iltihabı, yüz felci gibi), bazen de yaşamı tehdit edebilecek kadar ciddidir (menenjit, beyin apsesi, kafatasının içindeki büyük toplardamarların iltihabı gibi).

Kronik orta kulak enfeksiyonu bazen kolesteatoma denilen bir oluşumla birliktelik gösterebilir. Dış kulak kanalındaki derinin orta kulak boşluğuna kulak zarındaki çökme yerinden ya da delikten ilerlemesi ve orada birikim yapması sonucunda oluşan kolesteatoma bir tümör değildir ancak davranışı bir tümör gibidir. Etrafındaki yapılara saygı göstermeksizin büyür ve tahribat yapar. Bir anlamda kolesteatoma denilen oluşum, orta kulak boşluğunda derinin normalde olmaması gerekirken anormal bir şekilde bulunmasına denilmektedir. Ancak davranışı hiçbir zaman normal deri gibi değildir. Tahrip edici bir gidişi vardır. Tedavisi kulak cerrahları için her zaman zorluklar göstermektedir.

Kronik orta kulak enfeksiyonunda hastalar doktora kulak akıntısı ve/veya işitme kaybı yakınmasıyla başvurmaktadırlar. Bazen yukarıda anlatılan komplikasyonlar gelişmiştir. Bu durumda gelişen komplikasyona göre farklı yakınmalar görülebilir. Kulak akıntısı bazen kötü kokuludur; iltihabın kemiğe yayıldığını ya da kolesteatoma geliştiğini düşündürür. Baş dönmesi iç kulak etkilenimini düşündürür ve ciddi bir duruma işaret eder. Bu yakınmalarla başvuran hastada iyi bir kulak, burun, boğaz muayenesini takiben bazı işitme testleri yapılır. Bazen denge testleri istenebilir. Özellikle komplikasyon düşünülen ya da ameliyat planlanan hastalarda film çektirilir. Böylelikle orta kulaktaki bu müzmin enfeksiyonun neden olduğu olumsuz gidiş ve gelişen hastalığın ne olduğu, nasıl bir zarar vermekte olduğu anlaşılmaya çalışılır ve ona göre tedavi planlanır.

Tedavide antibiyotikler (hap, şurup, iğne veya damla olarak) kullanılır. Bunlar sadece enfeksiyonu iyileştirmek ya da baskılamak için kullanılır. Sonuç verirse hastanın kulak akıntısı kesilir. Kulak zarındaki delik, kemikçiklerdeki erime, orta kulaktaki kireçlenme ve yapışıklıklar ilaç tedavisiyle düzelmez. Bunlar ancak timpanoplasti denilen cerrahi tedavi ile iyileşirler. Bazen enfeksiyon da ilaçla iyileşmez ve hastanın kulak akıntısı kesilmez. Bu durumda enfeksiyonu iyileştirmek için de cerrahi girişim gerekebilir. Bu tür ameliyatlara mastoidektomi denilmektedir. Bu ameliyatlar için ayrıntılı bilgi web sitemizde (www.onurcelik.com) bulunan ”Mastoidektomi” ve ”Timpanoplasti” başlıklı yazılar okunarak edinilebilir.