Otitis Media
• Öğrenim Hedefleri
Otitis medianın etkilediği yapıların anatomisini daha önce anlatılan dersleri tekrar gözden geçirerek yeterince bilmelidir.
Otitis media, effüzyonlu otitis media, akut ve kronik süpüratif otitis media kavramlarının neyi anlattığını tam olarak bilmelidir.
Otitis medianın risk faktörlerini tam olarak sayabilmeli ve bunlardan daha önemli olanlar hakkında kısaca ayrıntı anlatabilmelidir.
Effüzyonlu otitis media kliniğini anlatabilmelidir. Tanının nasıl konulduğunu anlatabilmeli ve otoskopik ve odyometrik bulguları yorumlayabilmelidir. Ayrıca tedavi seçeneklerini sayabilmeli, hangi durumda hangi tedavi alternatifinin uygulanması gerektiğini bilmelidir. Gerekli olgularda reçete yazarak tedavinin bizzat düzenlenmesini sağlayabilmelidir.
Akut ve kronik süpüratif otitis media kliniğini anlatabilmeli ve bu klinik ile patogenez arasında ilişki kurabilmelidir. Süpüratif otitis mediada tanının nasıl konulduğunu anlatabilmeli ve otoskopik ve odyometrik bulguları yorumlayabilmelidir. Ayrıca tedavi seçeneklerini sayabilmeli, hangi durumda hangi tedavi alternatifinin uygulanması gerektiğini bilmelidir. Gerekli olgularda reçete yazarak tedavinin bizzat düzenlenmesini sağlayabilmelidir.
Otitis media formları ile ilgili olarak semptom ve/veya bulguları sunulan olgu örneklerinde istenen bilgileri tamamlayabilmeli, olası tanıları bulabilmeli ve olgu senaryolarına uygun tedavileri düzenleyebilmelidir. Otitis medianın tanı, takip ve tedavisinde Pratisyen Hekimin ve Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Uzmanının yerini ve rolünü bilmelidir.
Effüzyonlu ve süpüratif otitis media komplikasyonlarını tam olarak sayabilmelidir.
• Önceden Gözden Geçirilmesi Gereken Dersler
Kulak Anatomisi
İşitme Fizyolojisi
Kulak Muayene Yöntemleri
• Ders İçeriği
Otitis media timpanik kavite, mastoid hava hücreleri ve tuba Eustachii yapılarının iç yüzeylerini döşeyen mukozanın enfeksiyöz veya nonenfeksiyöz enflamasyonudur. Otitis media genel bir isimdir; bu isim altında akut ve kronik effüzyonlu otitis media, akut ve kronik süpüratif otitis media ve hatta mirenjit tabloları bulunmaktadır.
• Klinik Tanımlamalar
Effüzyonlu otitis media, sistemik veya lokal enfeksiyon belirtisi olmaksızın intakt bir timpanik membran arkasında sıvı birikmesi olarak tanımlanır. Sıvı birikimi 3 aydan uzun süredir varsa persistan veya kronik effüzyonlu otitis mediadan söz edilir.
Mirenjit, orta kulakta sıvı birikimi olmaksızın timpanik membranda ve buna yakın dış kulak kanalı derisinde granulasyon dokusu ile karakterize bir enfeksiyondur.
Akut süpüratif otitis media, orta kulak boşluklarının (östaki tüpü, timpanik kavite, mastoid antrum ve hava hücreleri) lokal ve sistemik enfeksiyon bulguları ile birliktelik gösteren, ani başlayan ve erken dönemdeki bir enflamasyonudur.
Kronik süpüratif otitis media, orta kulak boşluklarının timpanik membranda perforasyon ve otore ile karakterize uzun seyirli bir enflamasyonudur.
• Hastalık Süresine Göre Tanımlamalar
Akut otitis media, başlangıcından itibaren 3 haftadan fazla süre geçmemiş otitis medialardır.
Subakut otitis media, 3 hafta ile 3 ay arasındaki süredeki otitis medialardır.
Kronik oitis media, başlangıcından itibaren 3 aydan fazla süre geçmiş otitis medialardır.
• Histopatolojik Tanımlamalar
Akut otitis media, açık enfeksiyon bulguları ile birlikte, orta kulak mukoperiosteumunun polimorfonükleer hücrelerle infiltre olması durumudur.
Kronik otitis media, açık enfeksiyon bulgularının eşlik etmediği ve granulasyon dokusu, polip gibi oluşumlarla birliktelik gösteren orta kulak mukoperiosteumunun polimorfonükleer hücrelerle infiltre olması durumudur.
• Effüzyonlu Otitis Media
• Sinonimleri
Sekretuar Otitis Media
Seröz Otitis Media
Müsinöz Otitis Media
Kataral Otitis Media
Nonsüpüratif Otitis Media
Glue Ear
• Etyoloji
1. Östaki tüpü blokajı
a. Adenoidler
b. Tubal enfeksiyonlar
c. Tubal istmusta mukus tıkacı
d. Neoplasmlar
e. Adenoidektomi sonrası gelişen striktür, adezyon
f. Yumuşak damak felci (m. Gravis)
g. Nazofarengeal atrezi
h. Posterior nazal tampon uygulaması
2. Akut süpüratif otitis medianin yetersiz rezolüsyonu
3. Viral enfeksiyonlar
4. Alerji
5. Yarık damak / yarık damak cerrahisi
• Klinik
1. İşitme kaybı
2. Tinnitus
3. Vertigo
4. Otodini
5. Otoskopik bulgular
a. Retraksiyon
b. Işık reflesinin kaybolması
c. Matlaşma
d. Hava-sıvı seviyesi
e. Hava kabarcıkları
f. Valsalva/ toynbee / pnömotik otoskopide immobilite
• Etken mikroorganizmalar
•Tedavi
1. Tıbbi tedavi
a. Antibakteryal tedavi
– kemoterapi
– kemoprofilaksi
b. Kortikoterapi
c. İmmunoterapi
– immünglobulin
– immünsupresyon
2. Cerrahi tedavi
– adenoidektomi (tonsillektomi)
– timpanosentez (miringotomi, parasentez)
– ventilasyon tüpü
– mastoidektomi
• Komplikasyonlar
1. Miringoskleroz
2. Timpanik membran atrofisi
3. Adeziv otit
4. Kemikçik nekrozu
5. Retraksiyon cebi
6. Kolesteatom
• Bir otitin süpüratif veya non-süpüratif olmasında etkili faktörler
1. Enfeksiyon etkeninin virulansı
2. Hastanın direnci
3. Hastanın yaşı
4. Drenaj
5. Tedavi (özellikle antibiyotik tedavisi)
• Akut Süpüratif Otitis Media
• Sinonimleri
Akut otitis media
Pürülan otitis media
Bakteriyel otitis media
• Risk faktörleri
1. Yaşın küçük olması
2. Üsye (rinit, sinüzit, nazofarenjit, influenza)
3. Adenoid hipertrofisi
4. Genetik ve herediter faktörler
5. Kalabalık yerlerde yaşama
6. Cinsiyet
7. Tütün kullanımı (aktif/ pasif )
8. Biberonla beslenme
9. Çeşitli patolojik durumların bulunması (yarık damak, immün yetmezlik, silier diskinezi, kistik fibrozis)
10. Diğer (tm perf. / vt, klorlu sularda yüzme / dalma, posterior tampon )
• Etyoloji
1. Nazofarenjitin submukozal lenfatiklerle orta kulak boşluklarına yayılımı
2. Enfekte yüzeyden direkt yayılımla orta kulak boşluklarına ulaşımı
• Etken mikroorganizmalar
• Patogenez
1. Tubal obstrüksiyon
– Dolgunluk hissi
– İşitme kaybı
– Retraksiyon
2. Akut enfeksiyon (tubo-timpanik)
a. Perforasyondan önce
– Kulak ağrısı
– İşitme kaybı
– Tinnitus
– Genel enfeksiyon belirti ve bulguları
b. Perforasyondan sonra
– Kulak akıntısı
– Genel düzelme
3. Enfeksiyonun mastoidte sürmesi (akut mastoidit)-nadiren görülür
– Ağrı
– Duyarlılık
– Postauriküler ödem
– Genel enfeksiyon belirti ve bulguları
• Kronik Süpüratif Otitis Media
• Sinonimleri
Kronik otitis media
Kronik pürülan otitis media
Dirençli otitis media
• Etyoloji (otitin kronikleşmesini kolaylaştıran faktörler)
1. Rekürren akut süpüratif otitis media
2. Sık effüzyonlu otitis media atakları
3. Genel direnci düşüren durumlar (immün yetmezlik, dm, kronik hastalıklar)
4. Allerji
5. Adenoid hiperplazisi
6. Kraniofasial anomaliler
7. Östaki disfonksiyonu
8. Mastoid havalanmanın yetersizliği
• Etken mikroorganizmalar
• Klinik
1. Timpanik membranda perforasyon
2. Otore
3. İşitme kaybı
– Vertigo
– Tinnitus
– Ağrı
– Kanama
• Klinik tipleri
1. Tubotimpanik tip
2. Otore
3. İşitme kaybi
– Vertigo
– Tinnitus
– Ağrı
– Kanama
• Klinik tipleri
1. Tubotimpanik tip
2. Attikoantral tip
3. Kolesteatomali kom
4. Spesifik kom (tbc,sy)
Tanımlama amacıyla orta kulak boşluğunun hava içeren kısmı şu şekilde sınıflandırılabilir: protimpanum, hipotimpanum ve mezotimpanumu kapsayan tubotimpanik kısım. Epitimpanum, mastoid antrum ve hava hücrelerini kapsayan epitimpo (attiko) antral kısım. Bu bölünme, inkus gövdesi, malleus başı, lateral ve medial mukozal katlantıların oluşturduğu timpanik diafram tarafından sağlanır.
• Tedavi
1. Antibakteriyel tedavi
a. Topikal antibakteriyel tedavi
b. Sistemik antibiyoterapi
2. Cerrahi tedavi
a. mastoidektomi
– basit (simple) mastoidektomi – canal wall up (icw)
– modifiye radikal mastoidektomi – canal wall down (cwd)
– radikal mastoidektomi – canal wall down (cwd)
b. Timpanoplasti
– tip 1-5
– diğer
• Kolesteatoma
Orta kulak boşluklarında gelişen deridir. Ektopik bazal germinatif tabakanın sürekli ürettiği deskuame epitel ve stratum korneumdan gelen keratinin temporal kemiğin havalı boşlukları ve timpanik membran içinde birikmesidir. İçinde keratin lameller bulunan epidermal inklüzyon kistidir.
• Kolesteatoma tipleri
1. Konjenital
2. Akkiz
– Primer
– Sekonder
• Komplikasyonlar
Ekstrakraniyal komplikasyonlar
İntratemporal
1. Fasial paralizi
2. Petrözit
3. Labirentit
4. Sensörinöral işitme kaybı
Ekstratemporal
1. Mastoid (postauriküler) apse
2. Zigomatik apse
3. Bezold apsesi
İntrakraniyal komplikasyonlar
1. Ekstradural apse
2. Subdural apse
3. Beyin apsesi
4. Merenjit
5. Lateral sinüs tromboflebiti
6. Hidrosefali
• Daha Ayrıntılı Bilgi İçin Başvurulabilecek Kaynaklar
Çelik O. Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi. Turgut Yayıncılık, İstanbul 2002.
Bluestone CD, Klein JO. Otitis Media in Infants and Children. W.B. Saunders Co., Philadelphia 2001.
Akyıldız AN, Kemaloğlu YK. Otitis Media. Blimsel Tıp Yayınevi, Ankara, 2000.
Ballenger JJ, Snow JB. (Çeviri: Şenocak D). Kulak Burun Boğaz Baş Boyun Cerrahisi.
Nobel Tıp Kitapevi, İstanbul 2000.
Çakır N. Otolaringoloji, Baş ve Boyun Cerrahisi. Nobel Tıp Kitapevi, İstanbul, 1999.
Cummings CW, Fredrickson JM, Harker LA, Krause CJ, Schuller DE. Otolaryngology – Head and Neck Surgery, 3rd ed. Mosby Year Book, St Louis 1998.