Ototoksik İlaçlar

Ototoksik ilaçlar kulağa zarar veren ilaçlardır. Geçici ya da kalıcı işitme kaybı yapabilirler; denge bozukluklarına neden olabilirler. Eğer işitme ile ilgili probleminiz varsa özellikle sensörinöral işitme azlığı varsa, bu ilaçları kullanmanız işitmenizi daha da kötü etkileyebilir.

Hangi İlaçlar Ototoksiktir?
Ototoksik ilaçları çoğunlukla fark etmeden kullanmaktayız. Bazen farklı nedenlerle kullanılmakta olan ilaçların ototoksik etkileri bilinir ve hasta bu konuda uyarılır ancak zorunluluktan risk kabullenilir. Genellikle farkında olmadan ototoksik ilaçların kullanılması söz konusu olmaktadır. Her gün 6-8 aspirin tableti kullanımıyla hastalarda işitme kaybı oluşabilir. Özellikle artriti olan hastalar bir günde işitme azlığına neden olabilecek kadar aspirin kullanmış olurlar. Neyse ki aspirinin yan etkisi olarak ortaya çıkan işitme azlığı geçici bir problemdir. Aspirin kesildiği zaman, işitme normal düzeylere geri döner.
Ağrı kesici olarak kullanılan non-steroid anti-enflamatuar ilaçlar işitme azlığı yapabilir. Bu ilaçların günümüzde çok sık kullanıldığı hemen herkesin bildiği bir durumdur. Özellikle ülkemizde kolaylıkla reçetesiz bir biçimde ulaşılabilen bu ilaçların zararlı etkilerine çok insan maruz kalmaktadır. Non-steroid anti-enflamatuar ilaçların neden olduğu işitme azlığı (aspirin gibi) geri dönüşümlüdür. Böyle bir sorun ile karşılaşıldığında ilaç dozu azaltılmalı veya ilaç tamamen kesilmelidir.
Yaşamı tehdit eden enfeksiyonlarsa sık kullanılan eritromisin, vankomisin, streptomisin ve gentamisin gibi antibiyotikler yüksek konsantrasyonda kullanıldığında işitme ve / veya denge kaybına neden olur. Menenjit gibi hayatı tehdit eden durumlarda verilen ilaçların bazıları hastanın hayatını kurtarabilir ancak kalıcı işitme azlığı yapabilir.

Kalp ve Böbrek İlaçları İşitmeyi Olumsuz Etkileyebilir
Kalp, yüksek tansiyon veya böbrek rahatsızlığı olan kişilerde diüretik (idrar yapmayı kolaylaştıran) ilaçlar verilmesi gerekebilir. Kalp hastalıklarında kullanılan lidokain, metoprolol veya furosemid gibi böbrek ilaçları da işitme azlığı yapabilir. Eğer işitmenizde bir problem hissederseniz, kulak çınlaması ortaya çıkarsa ya da dengesizlik, başdönmesi gibi yakınmalarınız olursa en kısa zamanda bunu doktorunuza bildirmeniz gerekir. Eğer ototoksik etkileri olan birden çok ilaç alıyorsanız işitme azlığı gelişme riski o kadar artmış olur.

Ototoksik Kanser İlaçları
Kanseri tedavi etmek amacıyla kullanılan kemoterapi ilaçlarının ototoksik olduğu bilinmektedir. Sisplatin, vinkristin gibi ya da hardal menşeili kemoterapi ilaçları işitme ve denge fonksiyonuna zarar verebilir. İlaçların dozları ile, kulağa verdiği zarar doğru orantılıdır. Bu yüzden ilaç kan düzeyleri böylesi yan etkiler gelişmemesi için ayarlanmaktadır.

Sıtma Tedavisi İşitme Sorununa Yol Açabilir
Özellikle son yıllarda kullanımı giderek artmakta olan sıtma tedavisinde kullanılan kinin benzeri ilaçların işitme azlığı, dengesizlik yaptığı bilinmektedir. Gece kramplarını rahatlatmak amacıyla bu ilaç kullanılmaktadır Günümüzde sıtma için kullanılan ilaçların bu etkileri kininin yarattığı riskten daha düşüktür. Bununla birlikte bu ilaçların ototoksik etkisi yoktur demek mümkün değildir. Kinin veya benzer ilaçlar sıtma dışında bazı hastalıklarda da kullanılmaktadır; bu nedenle sıtma hastalarının dikkat etmesi gereken bir ilaç grubu olarak düşünülmemelidir.

Eğer Ototoksik İlaç İşitme Fonksiyonunu Etkilerse Neler Yapılmalı?
İlaç iç kulağı etkilemeye başladığında ilk görülen belirti kulak çınlamasıdır (tinnitus). Sadece bir kulakta ya da her iki kulakta görülebilir. Eğer ilk defa ilaç almaya başladıysanız ve kulakta çınlama duymaya başladıysanız derhal doktorunuza başvurunuz. İlaca devam edilirse, kulak çınlaması kötüleşir ve kulaklarınızda basınç varmış hissi yaşayabilirsiniz. Kulaktaki çınlama gelişmekte olan işitme kaybını maskeleyeceği için işitmenin azaldığının fark edilmesi gecikebilmektedir.
Bazı hastalarda bu ilaçlar, denge merkezindeki tüysü hücreleri etkileyerek baş dönmesi (vertigo) gibi problemlere yol açabilir. Bu gerçekleştiğinde hasta kendini kötü hisseder. Mutlaka tedavi hemen durdurulmalıdır. Gerek vertigo gerekse işitme kaybı ile ilgili olarak web sitemizde (www.onurcelik.com) bulunan ‘’Denge Bozuklukları’’, ‘’Baş Dönmesi’’ ve ‘’İşitme Kaybı’’ başlıklı yazılar okunabilir.

Eğer İlaç İşitmenizi veya Dengenizi Etkilediyse Hızlı Hareket Edin
Bazı insanlar ototoksik ilaçlara daha duyarlı olabilirler. Eğer yeni kullanıma girmiş bir ilaç ile tedavi görüyorsanız ve işitme veya denge ile ilgili herhangi bir problem yaşarsanız hemen doktorunuza başvurunuz. Aspirin dahil non-steroid anti-enflamatuar ilaçlara, idrar söktürücü ilaçlara ve antibiyotiklere özellikle dikkat etmek gerekir. Kanser için yapılan ilaç tedavilerinde doktorlar zaten bu ilaçların işitme ve denge üzerine olumsuz etkileri olacağını bildikleri için gerekli önlemleri almaktadırlar.