Alerji İçin Aşı Tedavisi (İmmünoterapi)

Bu tedavi farklı isimlerle bilinmektedir: Bağışıklık tedavisi, duyarsızlaştırma tedavisi, alerjene özgü bağışıklık tedavisi, aşı tedavisi. Tedavide alerji yapan madde son derece düşük dozlardan başlanıp doz giderek artırılarak vücuda verilir ve vücudun bu maddeye yavaş yavaş alıştırılmasına çalışılır. Zaman içinde hastanın bağışıklık sistemi alerjen maddeye öylesine alışmış ve duyarsız hale gelmiş olur ki başlangıçta alerjinin o bildik belirti ve bulgularına yol açan madde ile vücut aşılamadan sonra karşılaştığında tepki vermez olur. Bir anlamda zaten aşırı yani anormal olan tepki ortadan kaldırılmış, normale getirilmiş olur. Dolayısıyla gerçekten alerjinin nedenine yönelik tek tedavi seçeneğidir aşı tedavisi. Sadece belirti ve bulguları baskılamak için yapılmış olmaz.

Aşı uygulaması haftada bir ya da daha sık olarak haftada iki uygulama ile ve düşük dozlarda başlar. Doz giderek artırılarak devam dozuna ulaşılır. Bu doza ulaştıktan sonra uygulama sıklığı azaltılır ve genellikle üç haftada bir verilerek birkaç yıl süren devam uygulaması yapılır.

Aşı tedavisi, yapılan hesaplamalara göre oldukça iyi bir maliyet-etkinliğe sahiptir. Diğer bir deyişle, yapılan harcamaların karşılığının tama yakın alındığı bir tedavi uygulamasıdır. Yaşam kalitesini yükseltir, alerjinin yol açabileceği astım gibi başka hastalıkların gelişme riskini belirgin biçimde azaltır ve işgücü kaybını azaltır.

Aşı tedavisi alerjiyi uzun bir süre ortadan kaldırabilir. En önemli dezavantajı uzun sürmesidir. Bu uzun tedavi süresi tedaviye uyumu zorlaştırmaktadır. Aşı tedavisine başlayan hastaların tedaviyi bitirmelerinde oranlar tatmin edici değildir. Birçok hasta yıllar süren bu tedavi süresinde heveslerini yitirmekte, yer ve doktor değişikliklerinden etkilenmekte ve tedaviyi tamamlamadan yarıda kesmektedirler.

Aşı dil altından veya deriye enjeksiyonla uygulanabilmektedir (Şekil 1). Enjeksiyonla aşılama daha etkili bir yöntemdir. Dil altından enjeksiyonsuz aşılama Avrupa’ da yaygın kullanılmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri’ nde uygulanma izni almamıştır.

Ş̧ekil 1. Aşı tedavisinde ilaç iğne ile veya dil altından damla olarak uygulanabilir.

Genel kanı dil altı uygulamanın daha kolay, hastalar tarafından daha iyi tolare edilen ve fakat etkili olabilmesi için daha uzun bir tedavi süresi gerektiren bir tedavi oluşu ancak enjeksiyon yönteminden biraz daha düşük etkiye sahip olduğu yönündedir.

Aşı tedavisi genel olarak bir riske sahip ancak bu riskin düşük olduğu tedavidir. Anafilaksi denilen ve yaşamı tehdit edecek kadar ciddi olan yan etkiden ölüm riski enjeksiyonla yapılan aşılama için 2,5 milyon enjeksiyonda bir olarak bildirilmiştir. Dil altından uygulama bu anlamda daha güvenli bir yöntemdir; bugüne kadar ölüm bildirilmemiştir. Çocuk hastalarda ve iğneden korkan hastalarda dil altından uygulama zaten bazen tek seçenek olmaktadır.