Horlama Hastalığı
Normal erişkin insanların yaklaşık %25’i sürekli olarak horlamaktadır. Horlama problemi en sık şişman erkeklerde görülür ve görülme oranı yaşla birlikte artar.
Horlamanın Nedeni Nedir?
Ağız ve burun arkasındaki hava yolunda darlık olduğunda ortaya çıkan gürültü biçimindeki sese horlama denir. Dil kökü, yumuşak damak ve küçük dilin olduğu kısmın genizle birleştiği bölge kendiliğinden daralabilen bir bölgedir. Bu dokular uykuda nefes alırken birbirleriyle temas ederek titreşirler ve ortaya horlama çıkar (Şekil 1).
Şekil 1. Dil kökü, yumuşak damak ve küçük dilin olduğu kısmın genizle birleştiği bölge (sarı çember ile işaretli alan) uykuda nefes alırken birbirleriyle temas ederek titreşirler ve ortaya horlama çıkar.
Horlayan biri aşağıdaki problemlerden en az birine sahiptir.
- Dil ve boğaz kasları gerginliği azalmıştır. Gevşek kaslar sırt üstü yatınca dilin boğaz arkasına doğru kaymasına engel olamaz. Bu olay alkol ya da ilaç alarak gevşemiş birinin uykusunda kas kontrolünün kaybolması ile daha kolay ortaya çıkar
- Boğazdaki dokuların aşırı büyük olması. Büyük bademcik ve geniz eti çocuklarda en sık rastlanan horlama nedenidir. Şişman insanlarda kalın boyun dokusu horlamaya sebep olarak gösterilir. Kist ve tümörler de nadir olarak bu yolla horlama yapabilmektedir.
- Yumuşak damak ve küçük dilin aşırı sarkık ve uzun olması boğaza doğru hava yolunu daraltır. Hava yoluna sarktığı için bir valv gibi horlamaya neden olur.
- Burun tıkanıklığı olan kişi havayı almak için genizde aşırı vakum yaratır. Bu vakum boğazda kollabe olabilen dokuları hava yoluna doğru çeker. Böylelikle burun açık iken horlamayan kişide horlama görülmeye başlar. Bu durum neden bazı insanların sadece alerjik dönemlerde veya grip, sinüzit olduğu zamanlarda horladığını açıklamaktadır.
Horlama Ciddi Bir Sorun mudur?
Tıbbi ve sosyal açıdan ciddi bir sorundur. Sosyal sorundur; çünkü horlama aileyi ve kişinin kendisini sosyal ve psikolojik olarak olumsuz etkiler.
Tıbbi bir sorundur; çünkü kişinin kendine verdiği zarar daha büyüktür. Kişide uyku açlığı ve buna bağlı gündüz uykululuğu, yorgunluk ve halsizliğe neden olabilir. Aşırı horlayan kişilerde yüksek tansiyon horlamayan kişilere göre daha sık görülür.
Uyku Apnesi Nedir?
Horlamanın en ağır formu tıkayıcı tipte horlama hastalığıdır. Burada uykudaki solunum sırasında horlamanın yanı sıra aralıklı olarak solunumun durduğu dönemler olmaktadır. Yani şiddetli horlama nefessiz kalınan bir dönemle kesilmektedir. Bu sırada solunum tam durmuştur. On saniyenin üzerindeki nefessiz kalma nöbetlerinin bir saat içinde 7 den fazla görülmesi yaşamı ciddi şekilde tehdit eder. Bu hastalarda saatte 30 ila 300 defa tıkanmalara rastlanılmaktadır. Böylelikle uykuda kan oksijen düzeyi aşırı oranda düşer. Oksijenin düştüğü bu dönemde kalp kanı daha çok pompalamak zorundadır. Bir süre sonra kalp ritmi bozulurken, yıllar içinde yüksek tansiyon ve kalp büyümesi yerleşir. Tıkayıcı tipte horlama hastalığı olan kişiler uykularının çok az bir kısmında derin uyku fazına geçebilmektedirler. Derin faz, uykunun gerçek dinlendirici bölümüdür. Dinlenmeden geçirilen gecenin gündüzü uykulu, yorgun ve verimsiz geçecektir. Araba kullanırken ya da iş başında uyuklamalar görülecektir.
Horlama ve Uyku Apnesi Tedavi Edilebilir mi?
Horlamanın birçok tipi tedavi edilebilir. Erişkin horlayan kişiler aşağıda sıralanan önerilere uymalıdır.
- İyi bir kas tonusu kazanmak için sportif bir yaşam biçimi seçmeli.
- Horlayan kişiler uyku ilaçları kullanmamalı ve sakinleştirici ilaçları mutlaka kullanmaları gerekiyorsa
uykudan önce almamalı. - Uykudan 4 saat öncesinden itibaren alkol almaktan sakınmalı.
- Uykudan 3 saat öncesinden itibaren ağır yemekten sakınmalı.
- Aşırı bedensel yorgunluktan sakınmalı.
- Uykuda sırt üstü yatmak yerine yana yatma tercih edilmelidir.
Her pozisyonda horlayan kişilerin yukarıdaki önerilenlerden daha fazlasına ihtiyaçları olabilir.
Horlama kişi ve ailesi için zararlı hale geldiğinde ayrıntılı bir kulak burun boğaz muayenesi gereklidir. Uyku apnesi olduğunda bu muayene daha da önemli hale gelmektedir. Ayrıca çeşitli tetkik ve testlerle neden tespit edilip tedavi için çaba harcanmalıdır.
Tedavi şekli şüphesiz horlama/apnenin nedenine göre belirlenir.
Neden alerji veya enfeksiyon gibi bir hastalık ise sorun ilaç tedavisi ile çözülebilir.
Bademcik, geniz eti veya burun içi yapılarının bozukluğu ise bu bozukluklar cerrahi olarak tedavi edilebilir.
Dil kökü, yumuşak damak ve küçük dil kaynaklı horlama/apne tedavisi normalden fazla titreşen ve hava yolunu daraltan bu dokuların sabitleştirilmesi ve hava yolunun daha fazla genişletilmesini sağlayan ameliyatları ya da protez kullanımlarını gerektirebilir.
Cerrahinin çok riskli veya yetersiz olacağı veya hasta tarafından istenilmediği durumlarda ise boğaza basınçlı hava veren maskeler ile (CPAP) apne tedavisi yapılabilir.