Endoskopik Sinüs Ameliyatı

Sinüsler burun etrafında yerleşmiş ve küçük delikler ile burun boşluğuna açılan, duvarları kemikten yapılmış, içi hava dolu olan boşluklardır (Şekil 1). Ne işe yaradıkları konusu tartışmalı olmakla birlikte, bazı görüşler genel kabul görürler. Buna göre, sinüslerin belli başlı görevleri şunlardır: 1. Burundan solunan havanın nemlendirilmesi ve filtrelenmesi için gereken sümük salgısını üretirler, 2. Konuşma sesinin rezonansını sağlarlar, 3. İçleri hava dolu oldukları için başın ağırlığını azaltırlar, 4. Yüz bölgesine gelen darbelerde içindeki hava nedeniyle beynin zarar görme riskini azaltmak üzere tampon görevi görürler, 5. Göz ve diş kökü gibi duyarlı yapıların burun içindeki ani ısı değişikliklerinden etkilenmemesi için koruyucu bir engel oluştururlar.

Şekil 1. Sinüsler. Erişkin bir kimsede yanak bölgesinde, burnun iki yanında bir çift (M), alında gözlerin üstünde bir çift (F), burun kökünün derininde iki göz küresi arasında bir çift (E) ve genizin üstünde, beynin altında bir çift (S) olmak üzere toplam 4 çift yani 8 tane sinüs bulunur. M: Maksiller sinüs, F: Frontal sinüs, E: Etmoid sinüs, S: Sfenoid sinüs.

Sinüslerin enfeksiyon, doğuştan anormallikler, tümörler, polipler, travmalar, kanamalar gibi çeşitli hastalıklarında cerrahi tedavilerin yapılması gerekebilmektedir. Günümüzde bu cerrahi girişimlerin önemli kısımlarında endoskop dediğimiz ışıklı ve daha yakından görüntüleri büyütülmüş olarak göstermeye yarayan aletler kullanılmaktadır (Şekil 2). Endoskoplar hem muayenede hem de ameliyatlarda kullanılabilir. Burun ve sinüs gibi normalde karanlık, derin ve girintili çıkıntılı yerlerin muayenesinde ve bu bölgelere yapılacak cerrahi girişimlerde endoskoplar büyük avantajlar sağlamaktadırlar. Sinüslere ve burun boşluğuna yönelik olarak yapılan bir ameliyatta bu endoskopların kullanılması durumunda ameliyat endoskopik olmaktadır. Diğer bir deyişle, endoskopik sinüs ameliyatı (veya endoskopik sinüs cerrahisi) denilince burun içinden girilerek yapılan ve esasen sinüslerdeki sorunları çözmek için geliştirilmiş ve endoskop denilen aletler kullanılarak uygulanan ameliyatlar anlaşılır. İlk geliştirildiğinde müzmin veya komplikasyonlu sinüzitlerin ve poliplerin cerrahi tedavisi için kullanılmış olan bu ameliyatlar, günümüzde çok çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Bu nedenle ismi de giderek endoskopik sinüs ameliyatı değil de fonksiyonel endoskopik cerrahi olarak değişmektedir.
Endoskopik sinüs ameliyatı günümüzde şu nedenlerle yapılmaktadır:

Burun ve sinüs poliplerinin cerrahi tedavisi
Müzmin (kronik) veya tekrarlayıcı sinüzit cerrahi tedavisi
Sinüs kistlerinin cerrahi tedavisi
Görme sinirinin basıdan kurtarılması
Bazı tümörlerin cerrahi tedavisi
Göz küresinin basıdan kurtarılması
Burun arka deliklerinin doğuştan tıkanıklığının açılması
Yabancı cisim çıkarılması
Burun kanamasının durdurulması
Gözyaşı kesesine yönelik cerrahi tedavi
Beyin-omurilik sıvısı kaçaklarının kapatılması

Ameliyatlarda endoskopların ucuna kamera takılarak görüntüler televizyon ekranı gibi monitörlere aktarılır, gerekirse bilgisayara kaydedilebilir (Şekil 3).


Şekil 2. Burun ve sinüs ameliyatları için kullanılan endoskoplar.	Şekil 3. Endoskopik Sinüs Ameliyatı

Yukarıda sıralandığı gibi, endoskopik sinüs ameliyatı birçok hastalığın cerrahi tedavisinde uygulanmaktadır. Ameliyat sırasında yapılan işlemler de o hastalığa özel farklılıklar gösterir. Örneğin burun kanamalarını durdurmak için yapıldığında endoskop ile kanamanın yeri net olarak görülebilir ve burada kanayan damar koterize edilebilir (yakılabilir) veya klip ile sıkıştırılabilir. Basit yöntemlerle durdurulamayan burun kanamalarının tedavisinde çok etkili ve çabuk sonuç veren bir yöntemdir. Tümörler için uygulandığında yine endoskoplar ile tümörün yakınına kadar ulaşıp o tümörün bulunduğu yerden çıkarılması yoluna gidilir. Endoskopik yöntem küçük ve orta boy tümörler için uygundur. Çok büyük tümörlerin çıkarılmasında klasik yöntemlerin uygulanması gerekmektedir. Burun ve sinüs polipleri de tümörlerde olduğu gibi endoskoplarla yakından görülerek ve hayati önem taşıyan yapılar tanınarak temizlenebilir. Beyin-omurilik sıvısı kaçaklarının durdurulması için endoskopik yöntem birçok sorunun önlenmesi ve yüksek başarı sağlaması bakımından büyük avantajlar getirmektedir. Burun içinden girilerek beynin tabanında kafatasındaki açıklıklar kapatılmakta ve kafanın içine girilmesini gerektiren büyük beyin ameliyatlarına gerek kalmamaktadır. Sinüzit tedavisinde ilaçlarla sonuç alınamadığında endoskopik sinüs ameliyatı uygulanmaktadır. Bu ameliyatla hastalığın neden olduğu hastalıklı dokular çıkarılmakta ve hastalığı kolaylaştıran yapısal anormallikler giderilmektedir (Şekil 4). Sinüzit hakkında ayrıntılı bilgi almak için sitemizde bulunan (www.onurcelik.com) “Sinüzit” başlıklı yazı okunabilir.

Ameliyatlar sırasında polip, tümör, hastalıklı dokular gibi yapıları çıkarmak için özel tasarlanmış ameliyat aletleri kullanılmaktadır (Şekil 5).


Şekil 4. Sinüs için uygulanan endoskopik sinüs ameliyatı	Şekil 5. Endoskopik Sinüs Ameliyatı Aletleri

Bu amelitayların en azından bazıları lokal anestezi altında yapılabilir. Bununla birlikte Dr. Onur Çelik, çok sınırlı girişimler dışında, tüm endoskopik sinüs ameliyatlarını genel anestezi altında uygulamayı tercih etmektedir.