Bademcik Ameliyatı

Bademcik (tonsil) lenfoid hücrelerden yani vücudun savunma yani bağışıklık sistemi ile ilgili hücreler oluşmuş bir dokudur. Bu dokuların lenfosit (bağışıklık hücreleri) yapımında rolü vardır. Anneden geçen bazı bağışıklık maddeleri nedeniyle bademcik bebeklerde daha küçüktür. Çocuklarda yaklaşık olarak 4-5 yaşlarında en büyük boyutlarına erişirler. İleri yaşlarda tekrar küçülme eğilimi gösterirler.
Bademciklerin büyük olması yutma zorluğuna, iştahsızlığa, gelişme geriliğine ve hepsinden daha önemlisi uykuda solunum zorluğuna neden olur. Bu çocuklarda ağzı açık uyuma, horlama, gündüz ağız yardımlı soluma, gece öksürükleri gibi yakınmalar oluşur. Kronik bademcik iltihapları veya büyümeleri uzun zaman içinde diş yapısında ve dişlerin dizilişlerinde bozukluklara, yüz gelişiminde bozukluklara ve konuşma bozukluğuna yol açabilmektedir.
Bademcik büyümesi üst solunum yolunu daraltacak boyuta ulaştığında horlama ve apne dediğimiz uykuda nefessiz kalma gibi ciddi sorunlar yaratır.
Bademcik ameliyatı tüm dünyada sık yapılan cerrahi girişimlerdendir. Bazı durumlarda bu ameliyat geniz eti ameliyatı ile birlikte de yapılabilmektedir. Bu ameliyatların kesin veya göreli kriterleri vardır.
Kesin ameliyatı gerektiren durumlar:

Üst solunum yolunun bademcik büyümesine bağlı olarak tıkanması (gece ağzı açık uyuma, horlama ve uykuda nefessiz kalma ile kendisini belli eder)
Bademcik etrafında apse (peritonsiller apse)
Kötü huylu tümör şüphesi (Şekil 1)
Çene, damak ve diş yapısında şekil bozukluğu

Şekil 1. Bademcik kötü huylu tümörleri tanı ve tedavi amaçlı olarak bademciklerin alınmasını gerektiren hastalıklar arasındadır. Solda bademcik kanseri, olan erkek ve sağda bademcik lenfoması olan kadın hasanın görüntüleri.

Göreli kriterlerin en başında sık tekrar eden bademcik enfeksiyonları gelmektedir. Bademcik ameliyatlarının yaklaşık %40’ı göreli kriterler dediğimiz aşağıdaki nedenle yapılmaktadır.

Son bir yılda yedi defa veya son iki yılda yıl başına beşer defa veya son üç yılda yıl başına üçer defa ya da daha sık ateşli bademcik iltihaplanması geçirilmesi
Difteri (kuşpalazı) mikrobu taşıyıcısı olmak
Kalp kapak bozukluğu

Bademcik hastalıkları çocukluk dönemi sorunu olarak bilinmekle birlikte, erişkin için de aynı kurallar geçerlidir. Ameliyata engel oluşturacak herhangi bir ciddi sağlık problemi olmayan erişkin ya da çocuk her hastada bademcik ameliyatı uygulanabilir. Alt yaş sınırı zorunlu haller dışında 3-5 yaş olarak belirlenmiştir. Zorunlu hallerden kast edilen ciddi uyku apnesinin varlığıdır. Üst yaş sınırı yoktur. Genel olarak ileri yaşlarda bademcik hastalıklarının görülme sıklığı azalır; ancak habis hastalık olasılığı görece artar ve böyle bir risk söz konusu olduğunda hastanın yaşı dikkate alınmaz ve cerrahi uygulanır.
Bademcik ameliyatlarının riski oldukça düşük orandadır. İstatistiklerde 14.000 ameliyattan birinde anesteziye veya cerrahiye bağlı ciddi komplikasyon (istenmeyen durum) bildirilmektedir. Ameliyat sonrası ciddi kanama oranı 5/1000 gibi düşük orandadır. Bademcik ameliyatından sonra vücudun savunma sistemi ile ilgili bir sorun oluşup oluşmadığına dair çok sayıda bilimsel çalışma yapılmış ve bu ameliyatlara bağlı herhangi bir soruna rastlanmamıştır. Bademcik ameliyatından sonra daha kolay farenjit olunduğu yolunda bir inanış vardır. Bademciği alınmış ya da alınmamış insanlarda farenjit görülme oranı aynı sıklıktadır. Bademciklerin alınması farenjit olma riskini artırmamaktadır.(Şekil 2)

Şekil 2. Bademcik ameliyatı ile çıkarılan bademcikler. Bu hastada ameliyat nedeni sık geçirilen bademcik enfeksiyonu idi.